logo
دوره 28، شماره 1 - ( زمستان 1400 )                   جلد 28 شماره 1 صفحات 139-128 | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 10.32598/hms.28.1.3487.1

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Delavarian Z, Hashemi S I, Vazifeh Mostaan L, Mozaffari Jovin S, Biabani A, Ghazi A. Comparing the Salivary Zinc Finger Protein 510 Concentration in Patients With Oral Squamous Cell Carcinoma and Healthy Individuals. Intern Med Today 2021; 28 (1) :128-139
URL: http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-3600-fa.html
دلاوریان زهرا، هاشمی اسحاق، وظیفه مستعان لیلا، مظفری جوین سینا، بیابانی علیرضا، قاضی آلا. بررسی میزان 510 Zinc Finger Protein در بزاق افراد دارای کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و افراد سالم به‌عنوان یک نشانگر جدید برای تشخیص کارسینوم سلول سنگفرشی در مراحل اولیه. طب داخلی روز. 1400; 28 (1) :128-139

URL: http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-3600-fa.html

بررسی میزان 510 Zinc Finger Protein در بزاق افراد دارای کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و افراد سالم به‌عنوان یک نشانگر جدید برای تشخیص کارسینوم سلول سنگفرشی در مراحل اولیه
زهرا دلاوریان1 ، اسحاق هاشمی2 ، لیلا وظیفه مستعان3 ، سینا مظفری جوین4 ، علیرضا بیابانی5 ، آلا قاضی* 6
1- مرکز تحقیقات بیماری‌های دهان، فک و صورت، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
2- گروه بیوشیمی، دانشکده پزشکی، مرکز تحقیقات جراحی سرطان، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
3- گروه گوش، حلق و بینی، دانشکده پزشکی، مرکز تحقیقات جراحی سرطان، دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
4- مرکز تحقیقات ژنتیک پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
5- دندانپزشک، مشهد، ایران.
6- مرکز تحقیقات بیماریهای دهان، فک و صورت، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران ، ghazial@mums.ac.ir
واژه‌های کلیدی: کارسینوم سلول سنگفرشی دهان، 510 Zinc Finger Protein، بزاق
متن کامل [PDF 4099 kb]   (331 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1927 مشاهده)
متن کامل:   (266 مشاهده)
مقدمه
سرطان دهان، یکی از مهم‌ترین انواع سرطان و ششمین سرطان شایع در جهان است. در سال 2018 حدود‌ 1300 مورد جدید و‌ 150 هزار مرگ‌و‌میر در سراسر جهان گزارش شده است [1، 2]. شیوع این سرطان ازنظر جغرافیایی در سراسر جهان تفاوت زیادی دارد و در مناطق مختلف جهان تا حدود 20 برابر متفاوت است [2، 3]. 
شیوع سرطان دهان به‌‌طور قابل‌توجهی در آسیا نسبت به کشورهای صنعتی بالاتر است [2، 4]. شیوع این سرطان در ایران در کنار کشورهای منطقه جنوب آسیا چون هند، پاکستان و بنگلادش با شیوع 20 تا 3/36 در هر 100 هزار نفر قرار دارد [2]. 
کارسینوم سلول سنگفرشی دهان، شناخته‌شده‌ترین سرطان در حفره دهان‌ است و حداقل 90 درصد از تمام بدخیمی‌های دهان را شامل‌ می‌شود [4، 5].
در حال حاضر تشخیص کارسینوم سلول سنگفرشی دهان براساس معاینه دهانی و بررسی‌های هیستوپاتولوژی است [1، 6]. بیوپسی ضایعات مشکوک روش استاندارد برای تعیین ماهیت آن‌هاست [6، 7]. علاوه بر ناراحتی ناشی از بیوپسی تهاجمی، ظهور غیر‌یکنواخت ضایعات قبل از سرطان ممکن است مانع از تعیین محل بیوپسی شود که در بررسی هیستوپاتولوژیک سرطان دهانی بسیار مهم است. 
بررسی هیستوپاتولوژی درجه شباهت ضایعه به اپی‌تلیوم سنگفرشی نرمال و میزان تولید کراتین را درجه‌بندی می‌نامند. ضایعات با مقیاس سه‌عددی (grade I، II، III) یا چهارعددی درجه‌بندی می‌شوند. ضایعات با تمایز کمتر، اعداد بالاتر را به خود اختصاص می‌دهند [8‌]. حتی با پیشرفت‌های قابل توجه در روش‌های درمان شامل جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از آن‌ها، بقای 5 ساله برای سرطان دهان در حدود 50 درصد است [9، 10]. هنوز روش مؤثری جهت غربالگری دقیق و آسان سرطان دهان  وجود ندارد. تشخیص نشانگرهای جدید برای شناسایی ضایعات زودرس بدخیم دهانی به‌ویژه در افراد در معرض خطر ضروری است [11].
در مورد سرطان دهان، بزاق، کاندیدای خوبی برای شناسایی نشانگرهاست. بزاق توسط غدد بزاقی اصلی شامل غدد پاروتید، غدد تحت فکی، غدد زیرزبانی و به میزان کمتر توسط غدد بزاقی فرعی در لب‌ها، گونه‌ها، زبان، کام و نیز توسط مجاری غدد‌ تولید ‌می‌شود [‌12]. در مقایسه با نمونه خون یا بیوپسی، استفاده از بزاق برای غربالگری سرطان دهان روشی آسان‌تر و با تهاجم کمتر ‌است. همچنین توسط بیماران راحت‌تر تحمل ‌می‌شود [6].
پروتئین510 Zinc Finger Protein  (ZNF510) یک پروتئین است که در انسان توسط ژن ZNF510 کدگذاری‌ می‌شود. پروتئین ZNF اعضای خانواده‌ای است که حاوی حدود سی اسیدآمینه و یون روی ‌است. عملکرد پروتئین‌های ZNF در کنترل رشد، تکثیر، تمایز و مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول دخیل‌ هستند. این پروتئین در بزاق بیماران دارای کارسینوم سلول سنگفرشی دهان مشاهده شده است [9]. 
باتوجه‌به اینکه مطابق بررسی‌های ما، تاکنون تنها یک مطالعه به بررسی سطح ZNF510 در بزاق افراد دچار کارسینوم سلول سنگفرشی دهان پرداخته است [9، 13]، مطالعه حاضر با هدف اندازه‌گیری میزان ZNF510 در بزاق افراد دارای کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و افراد سالم به‌عنوان یک نشانگر جدید برای تشخیص کارسینوم سلول سنگفرشی دهان در مراحل اولیه طراحی ‌می‌‌شود. 

مواد و روش‌ها
این پژوهش تحلیلی‌مقطعی روی افراد مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و افراد سالم مراجعه‌کننده به بیمارستان امام رضا و امید دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد در سال 1398 صورت گرفت. این مطالعه بر روی بیمارانی که ابتلای آن‌ها به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان از طریق معاینه بالینی و بررسی آسیب‌شناسی تأیید شده بود و سایر معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، انجام شد. سایر معیارهای ورود به مطالعه شامل بیماران بالای 18 سال، رضایت‌ جهت شرکت در مطالعه و بیماران صلاحیت‌دار ایمنی [9] بود. همچنین شرایط خروج افراد از مطالعه شامل بیماران دچار شرایط سیستمیک مرتبط با اختلال ایمنی، وجود ضایعات مخاطی دهانی (به‌جز کارسینوم سلول سنگفرشی دهان) و حاملگی یا شیردهی [9] در نظر گرفته شد. 
با در نظر گرفتن نتایج جو و همکاران [9] و احتساب میزان اطمینان برابر 95‌ درصد، توان آزمون معادل 80‌ درصد و نیز سطح خطای نوع اول برابر با 5‌ درصد، حجم نمونه برای هر گروه با استفاده از فرمول مقایسه دو میانگین، 9 نفر به دست آمد که این تعداد در عمل و برای اطمینان بیشتر به 21 نفر برای گروه کنترل و 21 نفر برای گروه بیمار افزایش پیدا کرد.
تعداد 21 بیمار مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و 21 فرد سالم از همراهان بیماران انتخاب و ارزیابی شدند. در ابتدا برای افراد توضیحات کامل در‌خصوص این مطالعه ارائه شد. در صورت موافقت برای ورود به مطالعه، فرم رضایت‌نامه کتبی توسط آن‌ها تکمیل و امضا‌ ‌شد. 
پس از تکمیل فرم رضایت‌نامه و ورود به طرح، مشخصات فردی آن‌ها و در گروه بیمار مشخصات ضایعه (‌شامل شکل ضایعه، محل ضایعه و درجه هیستوپاتولوژی ضایعه) ثبت شد. سپس نمونه‌گیری بزاق از آن‌ها به عمل آمد. برای نمونه‌گیری بزاق از بزاق غیر‌تحریکی استفاده شد، زیرا بزاق تحریکی غلظت کمی از نشانگرهای زیستی دارد و تشخیص را دشوار‌ می‌کند [14]. 
به شرکت‌کنندگان توصیه شد 24 ساعت قبل از جمع‌آوری بزاق از مصرف دخانیات و الکل اجتناب کنند. در روز نمونه‌گیری، بیماران از 1 تا 5/1 ساعت قبل از جمع‌آوری بزاق از استعمال دخانیات، خوردن، آشامیدن یا مسواک زدن منع شدند. بزاق غیرتحریکی شرکت‌کنندگان با استفاده از روش Spitting جمع‏آوری شد [15]. 
برای جمع‌آوری بزاق غیرتحریکی، از بیماران خواسته شد که بزاق را در دهان خود جمع و سپس آن را در یک لوله‌ پلاستیکی استریل (Falcon) بریزند. این کار معمولاً هر 60 ثانیه و برای مدت 5 تا 15 دقیقه صورت گرفت. با این روش، حدوداً 5 میلی‌لیتر بزاق جمع‌آوری شد. جمع‌آوری بزاق در موقعیت نشسته، کاملاً راحت و در حالتی که بیمار کمی به سمت جلو خم شده باشد، بین ساعات 9 تا 12 صبح انجام شد. 
نمونه‌ها بعد از جمع‌آوری در لوله آزمایش، درون فلاسک یخ به آزمایشگاه مرکزی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد منتقل شدند و حداکثر تا 3 روز در یخچال با دمای ۲۰- درجه نگهداری شدند. پس از آن، نمونه‌ها در دمای اتاق دفریز شدند. نمونه‌های بزاق بلافاصله بعد از دفریز شدن، جهت جداسازی سلول‌های سنگفرشی، دبری‌ها و موکوس، به‌مدت 15 دقیقه (3000 دور در دمای 25 درجه سانتی‌گراد) سانتریفیوژ شدند. محلول رویی نمونه‌ها جمع‌آوری و در درون میکروتیوب 1/5 ریخته شد و سپس در یخچال 80- درجه نگهداری شدند. 
در مرحله‌ بعدی، مقادیر 0 ZNF (PPM) با استفاده از ZNF510 ELISA Kit (ZellBioGmbH، Germany) و روش ELISA ارزیابی و نتایج گزارش شد. برای این کار، هر نمونه 2 بار توسط یک تکنسین باتجربه که هیچ اطلاعی از گروه‌بندی شرکت‌کنندگان نداشت، بررسی شد. 
به‌صورت خلاصه، مراحل آزمایش شامل موارد زیر بوده است:
1‌. آماده‌سازی نمونه‌ها و استانداردسازی آن‌ها، 
2. افزودن 40 میکرولیتر از نمونه‌ها، 10 میکرولیتر از  ZNF510، 50 میکرولیتر محلول استاندارد، از Streptavidin-HRP و ایجاد واکنش به‌مدت 60 دقیقه در دمای 37 درجه سانتی‌گراد، 
3. شست‌وشوی پلیت 5 بار با 300 میکرولیتر بافر رقیق‌شده،
4. افزودن 50 میکرولیتر محلول کروموژن A و 50 میکرولیتر از محلول B و انکوباسیون به‌مدت 10 دقیقه در دمای 37 درجه سانتی‌گراد،  
5. افزودن محلول Stop به میزان 50 میکرولیتر،
6. قرائت میزان Optical Density در عرض 10 دقیقه در طول موج 450 نانومتری،
 7. انجام محاسبات و گزارش.
روش‌های آماری
برای تحلیل داده‌ها از نسخه 23 نرم‌افزار آماری SPSS استفاده شد. برای این کار، میانگین، انحراف‌معیار و خطای معیار مقادیر غلظت 510 Zinc Finger Protein در نمونه‌های بزاق افراد سالم و افراد مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان اندازه‌گیری و گزارش شد. 
در تحلیل داده‌ها از آزمون‌های کولموگروف ـ اسمیرنف، تی‌ مستقل، کای‌‍‌اسکوئر، ضریب همبستگی پیرسون، کروسکال والیس و تحلیل کوواریانس استفاده شد. سطح معنا‌داری در آزمون‌های آماری برابر با 5 درصد در نظر گرفته شد. 

یافته‌ها
در این مطالعه، 42 نفر شامل 29 زن (69 درصد) و 13 مرد (31 درصد) با میانگین سنی 10/77±60/62 سال و دامنه سنی 42 تا 75 سال از نظر میزان 510 Zinc Finger Protein (ZNF510) و ارتباط آن با متغیرهایی همچون سن، جنس، شکل ضایعه، محل ضایعه و درجه هیستوپاتولوژی ضایعه در 2 گروه بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و سالم بررسی شدند. توزیع جنسیت در گروه‌های مورد‌مطالعه از نظر آماری، تفاوت معنا‌داری با یکدیگر نداشت (0/317=P)، اما میانگین سن در گروه سالم به‌طور معنا‌داری کمتر از میانگین سن در گروه بیمار بود (0/001 در جدول شماره 1 و تصویر شماره 1، میانگین و انحراف‌معیار متغیر ZNF510 آورده شده است. همان‌گونه که مشاهده می‌شود در حالت عادی براساس آزمون تی مستقل میانگین (ZNF510  PPM) در گروه بیمار به ‌طور معناداری بیشتر از گروه سالم بود (0/019=P)، اما بعد از در نظر گرفتن سن به‌عنوان متغیر مخدوشگر، با اینکه میانگین ZNF510 در گروه بیمار از گروه سالم بیشتر بود، اما این اختلاف معنا‌دار نبود (0/090=P). بنابراین سن بر میزان ZNF510 تأثیرگذار است.






در مورد ارتباط متغیرهای سن و ZNF510‌، همان‌طور که در تصویر شماره 2 مشاهده می‌شود در هر 2 گروه بیمار و سالم، سن با ZNF510 رابطه مستقیم، ضعیف و غیر‌معناداری داشت.



در این مطالعه، در گروه بیمار، میانگین ZNF510 در زنان کمتر از مردان بود، اما مقدار این اختلاف معنادار نبود (0/552=P). در گروه سالم، میانگین ZNF510 در زنان بیشتر از مردان بود، اما همچنان مقدار اختلاف معنادار نبود (0/606=P).
برحسب نمای بالینی ضایعات، کمترین و بیشترین میانگین ZNF510 به‌ترتیب مربوط به گروه‌های دچار زخم و ضایعه برجسته بود. میانگین ZNF510 بین انواع شکل‌های ضایعه اختلاف معناداری با یکدیگر نداشتند (0/522=P).
همچنین بر اساس مکان درگیری ضایعات، کمترین و بیشترین میانگین ZNF510 به‌ترتیب مربوط به محل‌های لثه و لب بود. میانگین ZNF510 بین انواع محل‌های ضایعه اختلاف معناداری با یکدیگر نداشتند (0/089=P).
در جدول شماره 2، میانگین، انحراف‌معیار، کمترین، بیشترین و میانه متغیر ZNF510 به تفکیک انواع درجه هیستوپاتولوژی ضایعه در گروه بیماران ارائه شده است. همان‌گونه که مشاهده ‌می‌شود کمترین و بیشترین مقدار ZNF510 در افرادی که ضایعه با درجه هیستوپاتولوژی I داشتند، 12/5و 83/75 و در افرادی که ضایعه با درجه هیستوپاتولوژی II داشتند، 107/5 و 167/5 گزارش شد. میانگین ZNF510 در افراد دچار ضایعه با درجه هیستوپاتولوژیک II به‌طور معنا‌داری بیشتر از افراد با ضایعه درجه I بود (P>0/001). تعداد 6 نفر از بیماران دچار درجه ضایعه نامشخص بودند. اطالعات ارائه شده در این جدول مربوط به 15 نفر از افراد مبتال به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان است.



بحث
در مطالعه حاضر، میزان غلظت پروتئین ZNF510 در افراد مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان به‌طور معنا‌داری بیشتر از افراد سالم بوده است. بعد از در نظر گرفتن سن به‌عنوان متغیر مخدوشگر، با اینکه میانگین ZNF510 در گروه بیمار از گروه سالم بیشتر بود، اما مقدار اختلاف معنا‌دار نبود. در بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان میانگین ZNF510 در افراد دچار ضایعه با درجه هیستوپاتولوژی II به‌طور معنا‌داری بیشتر از افراد دچار ضایعه با درجه هیستوپاتولوژی I بود. 
همچنین برحسب نمای بالینی، میزان غلظت پروتئین ZNF510 در نمای برجسته بیشتر از سایر نماها بود و براساس محل درگیری میانگین ZNF510 در بیماران دچار ضایعه در لب بیشتر از سایر بیماران گزارش شد، اما میانگین ZNF510 برحسب نمای بالینی و محل درگیری بین 2 گروه تفاوت معناداری نداشت.
سرطان دهان، ششمین سرطان شایع در سراسر جهان است که تقریباً 4 درصد از کل موارد سرطان را تشکیل می‌دهد [16]. اگرچه حفره دهان ممکن است مستقیم معاینه شود، اما گاهی سرطان دهان تا مراحل انتهایی تشخیص داده نمی‌شود. بیوپسی و بررسی ‌هیستوپاتولوژی تنها روش استاندارد طلایی تشخیص قطعی سرطان از‌ جمله کارسینوم سلول سنگفرشی دهان است [6]. 
هنوز روش مؤثری برای غربالگری دقیق و آسان سرطان دهان وجود ندارد. تشخیص نشانگرهای تومور جدید برای شناسایی ضایعات زودرس بدخیم دهانی به‌ویژه در افراد در معرض خطر ضروری است. اخیراً نشان داده شده است که بزاق، واسطه مهمی جهت تشخیص و ارزیابی بعضی از بیماری‌‌های سیستمیک به شمار ‌می‌آید. مطالعات نشان داده‌اند که می‌توان از بزاق برای تشخیص زودرس کارسینوم سلول سنگفرشی دهان با نشانگرهایی مانند MMP-9‌ ،‌Chemerin استفاده کرد [12]. 
پروتئین‌های ZNF‌، یکی از گروه‌های پروتئینی هستند که دارای طیف گسترده‌ای از عملکردهای مولکولی ‌هستند. این پروتئین‌ها در تنظیم چندین فرایند سلولی نقش دارند و عملکرد آن‌ها بسیار متفاوت است. عملکرد پروتئین‌های ZNF به نظر می‌رسد با کنترل رشد، تکثیر، تمایز و مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول (آپوپتوز) مرتبط باشد [17، 18]. 
مطالعات دیگر، انواع دیگری از پروتئین‌های خانواده ZNF را در سرطان سر و گردن و سرطان سلول سنگفرشی دهان بررسی کرده‌اند [19-22]. مطابق بررسی‌های ما، تاکنون تنها یک مطالعه [9] میزان پروتئین ZNF510 را در بزاق افراد دچار کارسینوم سلول سنگفرشی دهان بررسی کرده است. 
تحقیق حاضر با هدف اندازه‌گیری میزان غلظت پروتئین ZNF510 بزاقی در افراد مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان و افراد گروه کنترل سالم انجام شد. 
در تحقیق جو و همکاران، مقادیر پپتیدی ZNF510 به میزان معنا‌داری در بزاق افراد مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان افزایش یافته بود [9]. جو و همکاران نشان دادند که سطح ZNF510 به‌‌طور معناداری با مراحل سرطان دهان ارتباط دارد و در مراحل T3+T4 بیشتر از مراحل T1+T2 است. همچنین گزارش کردند که میزان حساسیت و ویژگی آن در تشخیص مرحله اولیه و پیشرفته تومور 96 درصد ‌است. آن‌ها نتیجه گرفتند شناسایی سطح پپتید ZNF510 مرتبط با پیشرفت‌ کارسینوم سلول سنگفرشی دهان بوده و برای تشخیص دقیق و زودهنگام مؤثر و 
مفید ‌است [9].
در این پژوهش نیز میانگین غلظت پروتئین ZNF510 در بزاق بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان با اختلاف معناداری بیشتر از افراد سالم بود. اگرچه بعد از در نظر گرفتن متغیر سن، میانگین ZNF510 در گروه آزمایش از گروه کنترل بیشتر بود، اما این اختلاف بین 2 گروه معنا‌دار نبود. ازآنجاکه پس از حذف سن به‌عنوان عامل مخدوشگر این اختلاف معنادار نیست، بنابراین سن بر میزان غلظت پروتئین ZNF510 بزاق مؤثر‌ است. با افزایش سن ترکیبات بزاق از‌جمله میزان پروتئین‌ها دستخوش تغییر ‌می‌شود و تأثیر وابسته به سن بر ترشح یک ترکیب خاص در بزاق وجود دارد. 
هرچند در مطالعه ما ارتباط میزان غلظت پروتئین ZNF510 با  سن ضعیف و مستقیم ‌است، اما می‌توان بیان کرد که با افزایش سن، میزان غلظت پروتئین ZNF510 بزاق نیز افزایش ‌می‌یابد. 
در این مطالعه جهت یکسان‌سازی 2 گروه ازنظر وراثت، گروه کنترل از همراهان بیمار (‌خویشاوندان درجه 1) انتخاب شدند. همچنین میانگین ZNF510 در افراد دچار ضایعه با درجه هیستوپاتولوژی II به‌‌طور معنا‌داری بیشتر از افراد با ضایعه درجه I بود، بنابراین ‌می‌توان اظهار کرد که‌ ZNF510 موجود در بزاق ممکن است به‌عنوان یک نشانگر زیستی احتمالی جهت تشخیص اولیه و پیشرفت کارسینوم سلول سنگفرشی دهان نقش داشته باشد. برای تعمیم یافته‌ها نیاز به مطالعات و ارزیابی‌های بیشتر با حجم نمونه بالاتر و بررسی درجه‌های III و IV ‌است، اما نتایج این‌مطالعه می‌تواند شروعی برای مطالعات بیشتر در زمینه روش‌های تشخیصی این بیماران باشد.

نتیجه‌گیری
میزان غلظت پروتئین ZNF510 در افراد بیمار مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی دهان به‌‌طور معنا‌داری بیشتر از افراد سالم بوده است. بعد از در نظر گرفتن سن به‌عنوان متغیر مخدوشگر، با اینکه میانگین ZNF510 در گروه بیمار از گروه سالم بیشتر بود، اما این اختلاف معنا‌دار نبود. بنابراین هرچند در این مطالعه سن با میانگین ZNF510 رابطه مستقیم و ضعیفی داشت، اما می‌توان بیان کرد که تأثیر وابسته به سن بر ترشح ZNF510 در بزاق وجود دارد. ازاین‌رو مطالعات تکمیلی با در نظر گرفتن متغیر سن و حجم نمونه بالاتر توصیه‌ می‌شود.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه دکترای عمومی علیرضا بیابانی رشته دندان‌پزشکی بـه شماره 971023 دانشکده دندان‌پزشکی مشهد است. پروتکل تحقیق در کمیته‌ اخلاق شورای پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد (کد مصوب اخلاق: IR.MUMS.DENTISTRY.REC.1397.118) تصویب شده است. 

حامی مالی
منابع مالی این پروژه توسط معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد تأمین شده است. 

مشارکت نویسندگان
ایده اصلی: آلا قاضی؛ نوشتن نسخه اولیه، تأیید نهایی، بازبینی نهایی و طراحی مطالعه و گردآوری داده: همه نویسندگان.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد  که بی‌شک بدون حمایت‌های مالی و پشتیبانی آنان انجام این مطالعه امکان‌پذیر نبود، قدردانی می‌شود. 


 
References
  1. Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA: A Cancer Journal for Clinicians. 2018; 68(6):394-424. [DOI:10.3322/caac.21492] [PMID]
  2. Maleki D, Ghojazadeh M, Mahmoudi SS, Mahmoudi SM, Pournaghi-Azar F, Torab A, et al. Epidemiology of oral cancer in Iran: A systematic review. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2015; 16(13):5427-32. [DOI:10.7314/APJCP.2015.16.13.5427] [PMID]
  3. Warnakulasuriya S. Global epidemiology of oral and oropharyngeal cancer. Oral Oncology. 2009; 45(4-5):309-16. [DOI:10.1016/j.oraloncology.2008.06.002] [PMID]
  4. Nasry WHS, Rodriguez-Lecompte JC, Martin CK. Role of COX-2/PGE2 mediated inflammation in oral squamous cell carcinoma. Cancers. 2018; 10(10):348. [DOI:10.3390/cancers10100348] [PMID] [PMCID]
  5. Andisheh-Tadbir A, Mehrabani D, Heydari ST. Epidemiology of squamous cell carcinoma of the oral cavity in Iran. Journal of Craniofacial Surgery. 2008; 19(6):1699-702. [DOI:10.1097/SCS.0b013e31818c04cc] [PMID]
  6. Khurshid Z, Zafar MS, Khan RS, Najeeb S, Slowey PD, Rehman IU. Role of salivary biomarkers in oral cancer detection. Advances in Clinical Chemistry. 2018; 86:23-70. [DOI:10.1016/bs.acc.2018.05.002] [PMID]
  7. Feitosa SG, Viana KF, Luna ECM, Costa FWG, Cavalcante RB, Chaves FN, et al. Immunohistochemical evaluation of GLUT-3 and GLUT-4 in oral epithelial dysplasia and oral squamous cell carcinoma. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention. 2018; 19(7):1779-83. [DOI:10.22034/APJCP.2018.19.7.1779]
  8. Jou YJ, Lin CD, Lai CH, Tang CH, Huang SH, Tsai MH, et al. Salivary zinc finger protein 510 peptide as a novel biomarker for detection of oral squamous cell carcinoma in early stages. Clinica Chimica Acta. 2011; 412(15-16):1357-65. [DOI:10.1016/j.cca.2011.04.004] [PMID]
  9. Thomson PJ. Perspectives on oral squamous cell carcinoma prevention-proliferation, position, progression and prediction. Journal of Oral Pathology & Medicine. 2018; 47(9):803-7. [DOI:10.1111/jop.12733] [PMID]
  10. Wong DT. Salivary diagnostics powered by nanotechnologies, proteomics and genomics. Journal of the American Dental Association. 2006; 137(3):313-21. [DOI:10.14219/jada.archive.2006.0180] [PMID]
  11. Neville B, Damm DD, Allen C, Bouquot J. Oral and maxillofacial pathology.4th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; 2016. https://books.google.com/books?id=tzc_vgAACAAJ&printsec=frontcover&dq=editions:ISBN1455770523
  12. Hema Shree K, Ramani P, Sherlin H, Sukumaran G, Jeyaraj G, Don KR, et al. Saliva as a diagnostic tool in oral squamous cell carcinoma: A systematic review with meta analysis. Pathology & Oncology Research. 2019; 25(2):447-53. [DOI:10.1007/s12253-019-00588-2] [PMID]
  13. Gualtero DF, Suarez Castillo A. Biomarkers in saliva for the detection of oral squamous cell carcinoma and their potential use for early diagnosis: A systematic review. Acta Odontologica Scandinavica. 2016; 74(3):170-7. [DOI:10.3109/00016357.2015.1110249] [PMID]
  14. Malamud D. Saliva as diagnostic fluid. BMJ. 1992; 305(6847):207-8. [DOI:10.1136/bmj.305.6847.207] [PMID] [PMCID]
  15. West IC. Radicals and oxidative stress in diabetes. Diabetic Medicine. 2000; 17(3):171-80. [DOI:10.1046/j.1464-5491.2000.00259.x] [PMID]
  16. Omura K. Current status of oral cancer treatment strategies: Surgical treatments for oral squamous cell carcinoma. International Journal of Clinical Oncology. 2014; 19(3):423-30. [DOI:10.1007/s10147-014-0689-z] [PMID]
  17. Cassandri M, Smirnov A, Novelli F, Pitolli C, Agostini M, Malewicz M, et al. Zinc-finger proteins in health and disease. Cell Death Discovery. 2017; 3:17071. [DOI:10.1038/cddiscovery.2017.71] [PMID] [PMCID]
  18. Ladomery M, Dellaire G. Multifunctional zinc finger proteins in development and disease. Annals of Human Genetics. 2002; 66(Pt 5-6):331-42. [DOI:10.1017/S0003480002001215]
  19. Kurihara-Shimomura M, Sasahira T, Nakamura H, Nakashima C, Kuniyasu H, Kirita T. Zinc finger AN1-type containing 4 is a novel marker for predicting metastasis and poor prognosis in oral squamous cell carcinoma. Journal of Clinical Pathology. 2018; 71(5):436-41. [DOI:10.1136/jclinpath-2017-204770] [PMID]
  20. Wang H, Deng X, Zhang J, Ou Z, Mai J, Ding S, et al. Elevated expression of zinc finger protein 703 promotes cell proliferation and metastasis through PI3K/AKT/GSK-3β signalling in oral squamous cell carcinoma. Cellular Physiology and Biochemistry. 2017; 44(3):920-34. [DOI:10.1159/000485360] [PMID]
  21. Ma H, Yang F, Lian M, Wang R, Wang H, Feng L, et al. Dysregulation of zinc finger protein, X-linked (ZFX) impairs cell pro-liferation and induces apoptosis in human oral squamous cell carcinorma. Tumour Biology. 2015; 36(8):6103-12. [DOI:10.1007/s13277-015-3292-7] [PMID] [PMCID]
  22. Ko CP, Yang LC, Chen CJ, Yeh KT, Lin SH, Yang SF, et al. Expression of myeloid zinc finger 1 and the correlation to clinical aspects of oral squamous cell carcinoma. Tumour Biology. 2015; 36(9):7099-105. [DOI:10.1007/s13277-015-3419-x] [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشی | موضوع مقاله: علوم پايه پزشكي
دریافت: 1399/7/30 | پذیرش: 1400/10/4 | انتشار: 1400/10/10
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.