مقدمه
بیماری‌های قلبی عروقی از مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر و ناتوانی در جهان و به‌ویژه در افراد مبتلا به دیابت و فشارخون شناخته شده است [1]. بیماری دیابت نیز به‌عنوان یک مشکل مهم و با شیوع بالای بهداشتی در دهه‌های اخیر در سراسر جهان با مرگ‌ومیر حدود 82/4 در هر 100 هزار نفر شناخته می‌شود [2]. شیوع دیابت در جهان باتوجه‌به افزایش جمعیت سالمندی، وضعیت اقتصادی اجتماعی، شهرنشینی، افزایش مصرف غذاهای ناسالم و بی‌تحرکی رو به افزایش می‌باشد. ازآنجایی‌که خطر رخداد مجدد حوادث عروق کرونر بعد از اولین حمله قلبی در افراد مبتلا به دیابت بیشتر از افراد غیردیابتی گزارش شده است [3]؛ به همین نسبت هزینه‌های درمانی این افراد نیز بیشتر تخمین زده می‌شود [4]. 
 در مطالعات اخیر خطر بیماری‌های قلبی در مرحله پیش دیابت نیز حتی با افزایش درجات کمی از قندخون، بیشتر گزارش شده است [5, 6, 7]. مراقبت مطلوب از بیماران قلبی شامل اصلاح سبک زندگی، مدیریت مناسب ریسک فاکتورهای قلبی‌عروقی ازجمله دیابت همراه با مصرف صحیح داروها در بهبود  وضعیت سلامت و بقا بیماران مؤثر شناخته شده است. نتایج مطالعات اخیر بیان‌گر آن است که به ازای افزایش یک ریسک فاکتور کنترل‌نشده، میزان بقا بیماران کاهش و احتمال بروز حوادث نامطلوب قلبی به‌صورت پلکانی افزایش پیدا می‌کند [8, 9]. شواهد حاصل از مطالعات کارآزمایی بالینی با گروه کنترل تصادفی‌شده نشان داده است که اگرچه درمان صرفاً دارویی ریسک فاکتورها در بیماران قلبی همراه با کوموربیدیتی در بهبود وضعیت سلامت بسیار مؤثر است، اما تعداد قابل‌توجهی از این افراد به هدف درمانی مطلوب نمی‌رسند [10]. 
در مطالعات اخیر، میزان مرگ‌ومیر در بیماران قلبی مبتلا به دیابت با ریسک فاکتورهای کنترل‌نشده حداقل 2 برابر بیماران قلبی با وضعیت کنترل‌شده عوامل خطر قلبی گزارش شده است [11]. از2 طرفی به‌دلیل ماهیت بدون علامت دیابت نوع 2 در اوایل بیماری، شیوع موارد تشخیص ‌داده‌نشده بالا گزارش شده است [12]. همچنین عوارض دیابت مثل رتینوپاتی، نوروپاتی و گرفتگی عروق کرونر در افراد دیابتی تازه تشخیص داده‌شده بسیار شایع بوده که نشان می‌دهد این مشکلات می‌تواند حتی در فازهای اولیه و تشخیص داده‌نشده نیز ظاهر شود [13]. در مطالعه‌ای که بر روی 3266 نفر کاندید آنژیوگرافی عروق کرونر انجام شده بود، حدود 18درصد از افراد غیردیابتی، دیابت تشخیص داده‌نشده داشتند که خطر تنگی قابل‌توجه عروق کرونر در این افراد نسبت به گروه غیردیابتی بیشتر گزارش شد [14]. 
در همین راستا، شناسایی زودرس و درمان به‌موقع دیابت می‌تواند اثرات مفید بر عوارض عروقی بیماری دیابت داشته باشد و اجرای برنامه‌های شناسایی زودرس دیابت به‌ویژه در بیماران قلبی عروقی لازم به‌نظر می‌رسد [15]. امروزه، راهنماهای بالینی انجام غربالگری اولیه با هدف تشخیص زودرس دیابت و موارد تشخیص داده‌نشده را با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مثل مدل‌های پیش‌بینی پیشنهاد می‌کنند [16, 17]. ازجمله این مدل‌ها، امتیاز خطر انجمن دیابت آمریکا، امتیاز خطر دیابت فنلاند،
ابزار ارزیابی خطر دیابت نوع 2 استرالیا است [18].
 در این مطالعه به بررسی فراوانی افراد درمعرض خطر دیابت در بیماران غیردیابتی تحت آنژیوگرافی براساس ابزار خطرسنجی انجمن دیابت آمریکا در مرکز آموزشی درمانی دکتر حشمت گیلان پرداخته می‌شود.
مواد و روش‌‌ها
مطالعه حاضر از نوع مقطعی‌توصیفی می‌باشد و با هدف بررسی فراوانی افراد درمعرض خطر دیابت براساس ابزار انجمن دیابت آمریکا در بیماران غیردیابتی کاندید آنژیوگرافی در سال 1398 در یک مرکز دانشگاهی انجام شد. براساس مطالعه لطفعلی‌نیا و همکاران [18] شیوع افراد درمعرض خطر بالای دیابت براساس ابزار انجمن دیابت آمریکا در جمعیت موردمطالعه در کوهورت قند و لیپید،12/4 درصد بود که با درنظر گرفتن، d=0/3p و آلفا:1/96، حجم نمونه 300 نفر محاسبه شد. کلیه افراد غیردیابتی بالای 30 سال که کاندید آنژیوگرافی بودند و رضایت به انجام مطالعه داشتند، وارد مطالعه شدند. منظور از دیابت، خودگزارش‌دهی ابتلا به دیابت و یا مصرف داروی‌های خوراکی و تزریقی کنترل قندخون بود. افراد مناسب برای مطالعه به‌روش نمونه‌گیری دردسترس، براساس معیارهای ورود از بین افراد بستری و مراجعین سرپایی که کاندید آنژیوگرافی بودند، انتخاب شدند. دانشجوی همکار، طرح اطلاعات موردنیاز برای طرح را مطابق با چک‌لیست تهیه‌شده برای این مطالعه جمع‌آوری کرد. 
این اطلاعات شامل متغیرهای زمینه‌ای مثل سن، جنس، وضعیت تأهل، محل سکونت، شغل، سطح سواد و مصرف سیگار. اندازه‌گیری‌های انتروپومتریک شامل وزن (کیلوگرم)، قد (سانتی‌متر) بدون کفش، با لباس سبک و با یک ترازو و قدسنج استاندارد طبق پروتوکل توسط دانشجوی آموزش‌دیده انجام شد. شاخص توده بدنی، با تقسیم وزن به کیلوگرم به توان 2 قد به متر محاسبه می‌شود. افراد موردمطالعه در این پژوهش در 3 گروه با شاخص توده بدنی<18/5(لاغر)، 18/5-24/9 (وزن طبیعی)و >25(اضافه وزن و چاقی) طبقه‌بندی شدند. مدل خطرسنجی انجمن دیابت آمریکا در جمعیت آمریکایی بالای 20 سال غیردیابتی (خودگزارش‌دهی) با هدف شناسایی موارد تشخیص داده‌نشده دیابت نوع 2 شامل 7 سؤال مبنی بر سن، جنس، سابقه خانوادگی دیابت، ابتلا به فشارخون، وزن، قد و فعالیت فیزیکی طراحی شده است [19]. 
سابقه خانوادگی دیابت براساس پرسش از بیمار وجود سابقه دیابت در یکی از فامیل درجه یک مثل پدر، مادر یا خواهر و برادر، سابقه فشارخون بالا براساس مصرف فعلی دارو به‌علت تشخیص قبلی فشارخون یا به گفته پزشک معالج، سابقه دیابت در بارداری‌های قبلی به گفته بیمار یا تولد نوزاد بیشتر از 4/5 کلیوگرم، سطح فعالیت فیزیکی با پرسش از فرد اینکه آیا روزانه ازنظر فیزیکی فعال هستید یا خیر. سپس براساس متغیرهای پرسش‌نامه نمره نهایی بین صفر تا 11 محاسبه می‌شود و وضعیت خطر ابتلا به دیابت مشخص می‌شود. مطابق ابزار انجمن دیابت آمریکا نمره 4 معادل خطر متوسط یا پیش‌دیابت و نمره 5 و بیشتر معادل خطر بالا یا دیابت و نمره زیر 4 معادل خطر پایین درنظر گرفته می‌شود [20].
متغیرها بعد از ارزیابی کیفی وارد نسخه 16 نرم‌افزار SPSS شدند. پس از بررسی نرمالیتی داده‌ها، متغیرهای کمی به‌صورت میانگین و انحراف‌معیار و متغیرهای کیفی به‌صورت فراوانی و درصد گزارش شده است. سطح معناداری کمتر از 5 درصد درنظر گرفته شد.
یافته‌ها
در مطالعه حاضر اطلاعات تعداد 300 نفر غیردیابتی که تحت آنژیوگرافی قرار گرفتند، بررسی شد. از این تعداد 59/3 درصد مرد و بقیه 40/7 درصد زن بودند. میانگین سنی در افراد مورد بررسی 15/7±59/44 سال با کمترین سن 31 سال و بالاترین سن 88 سال بود. تقریباً یک‌سوم افراد موردمطالعه سیگاری بودند و 44/3 درصد مبتلا به فشارخون بالا و نزدیک به 60 درصد از افراد شاخص توده بدنی بالای 25 داشتند. 22 درصد سابقه خانوادگی دیابت داشتند. 9درصد از زنان (11 از 122 زن) سابقه دیابت بارداری را گزارش کردند. تقریباً 90 درصد از افراد درگیری عروق کرونر داشتند که بیشترین درگیری (47/3 درصد) به‌صورت درگیری 3 رگ بود. براساس تقسیم‌بندی مدل خطرسنجی انجمن دیابت آمریکا، تنها 24/3 درصد از افراد موردمطالعه در خطر پایین دیابت بودند و بقیه در خطر متوسط (32 درصد) و بالای دیابت (43/7 درصد) قرار داشتند. مشخصات اولیه بیماران با دیابت تشخیص داده‌نشده در افراد تحت آنژیوگرافی برحسب خطر ابتلا به دیابت در جدول شماره 1 نشان داده شده است. 


همان‌طورکه در جدول شماره 1 دیده می‌شود، سن افراد موردمطالعه به‌طور معناداری در گروه با خطر بالای ابتلا به دیابت به‌صورت پلکانی از 2 گروه دیگر بیشتر گزارش شد. همچنین فراوانی افراد با فشارخون بالا و سابقه خانوادگی دیابت در گروه پرخطر دیابت از گروه با خطر متوسط و کم‌خطر بیشتر بود و این تفاوت ازنظر آماری معناداری بود. همچنین، درصد افراد با خطر بالای دیابت در شاخص توده بدنی زیر 18/5 و بالای 25 بیشتر از شاخص توده بدنی طبیعی است (0/000>P). همان‌طورکه در جدول شماره 1 نشان داده شده است، فراوانی افراد با درگیری حداقل 2 رگ عروق کرونر و بالاتر در گروه با خطر بالای دیابت (43/1 درصد) بیشتر از 2 گروه خطر متوسط (34/4 درصد) و خطر کم (22/5 درصد) مشاهده شد.
بحث
در این مطالعه، با استفاده از مدل پیش‌بینی خطر ابتلا به دیابت انجمن دیابت آمریکا، وضعیت خطر ابتلا به دیابت در گروه بیماران قلبی که کنترل عوامل خطر در آن‌ها بسیار اهمیت دارد، بررسی شدند. نتایج مطالعه ما نشان داد تعداد قابل‌توجهی از بیماران قلبی (75 درصد) با درگیری عروق کرونر، در خطر متوسط تا بالای دیابت قرار دارند و تنها درصد بسیار کمی از آن‌ها در خطر پایین هستند. این موضوع توجه به پیگیری دقیق بیماران قلبی بعد از ترخیص از بیمارستان ازنظر ریسک فاکتورهای کاردیومتابولیک را نشان می‌دهد. نتیجه مطالعه کشوری عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در کشور ایران بیانگر شیوع دیابت در حدود 7/7 درصد در جمعیت بزرگسال است که حدود نیمی از این موارد تشخیص داده نشده‌اند. همچنین نزدیک 16/8 درصد از این جمعیت در مرحله پیش دیابت قرار داشتند [21]. 
علاوه‌براین، براساس مطالعه پرشین کوهورت در جمعیت گیلان، شیوع دیابت (خودگزارش‌دهی، مصرف دارو و یا قندخون ناشتای بالای 126) حدود 24 درصد گزارش شده است [22]. درصد افراد با خطر بالای دیابت در مطالعه کنونی، بیشتر از موارد شیوع دیابت در مطالعات دیگر است؛ هرچند که مطالعه حاضر در جمعیت بیماران قلبی به‌عنوان یک گروه پرخطر ازنظر ریسک فاکتورهای کاردیومتابولیک بوده که با جمعیت عمومی متفاوت است. به‌طور مشابه در مطالعه گونر تابر و همکاران شیوع دیابت در بیماران کرونری 31/9 درصد گزارش شد که از جمعیت عمومی حدود 10 درصد بیشتر گزارش شد [14]. براساس نتایج مطالعات دیگر، 175 میلیون نفر در جهان با دیابت تشخیص داده‌نشده زندگی می‌کنند که از این تعداد 83/8 درصد از آن‌ها در کشورهای با درآمد کم و متوسط هستند [23].
در مطالعه حاضر سهم زنان با خطر بالای دیابت از مردان بیشتر گزارش شد که مشابه با نتایج مطالعه کشوری عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر در سال 2008 است [21]. در مطالعات قبلی نشان داده ‌شد که خطر بیماری قلبی در مردان دیابتی نسبت به مردان غیردیابتی 2/4  برابر است؛ درحالی‌که این خطر در زنان دیابتی 3/5 برابر افزایش می‌یابد [24]. نکته حائز اهمیت در مطالعات قبلی، سن پایین‌تر بروز انفارکتوس قلبی در زنان مبتلا به دیابت نسبت به مردان دیابتی است. علاوه‌براین خطر حوادث کشنده قلبی در زنان دیابتی نسبت به مردان دیابتی بیشتر نشان داده شده است [2، 25]. همان‌طورکه در مطالعات گذشته به رابطه مستقیم بروز دیابت نوع 2 با افزایش سن اشاره شده است، در مطالعه حاضر نیز فراوانی افراد با خطر بالای دیابت در گروه‌های سنی بالاتر بیشتر بود. بروز دیابت تا سن 65 سال با افزایش سن بیشتر می‌شود و احتمال بروز دیابت بعد از این سن پایین است [26].
نتایج مطالعه حاضر به فراوانی بیشتر افراد با خطر بالای دیابت در شاخص توده بدنی بالای 25 دلالت دارد که در مطالعات قبلی چاقی و اضافه وزن به‌عنوان یک ریسک فاکتور دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک شناخته شده است [27]، به‌طوری‌که افزایش شیوع چاقی هم‌راستا با افزایش تعداد افراد مبتلا به دیابت و سندرم متابولیک گزارش می‌شود [28]. در اغلب افراد، افزایش شاخص توده بدنی به‌عنوان یک ریسک فاکتور قوی بروز دیابت محسوب می‌شود [29]. علاوه‌بر این چاقی و افزایش شاخص توده بدنی با تأثیر غیرمستقیم ازطریق افزایش احتمال فشارخون بالا، چربی خون، مقاومت به انسولین و اختلال کارکرد اندوتلیال عروق کرونر، ریسک بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد و هزینه‌های درمانی را زیاد می‌کند [30]. 
اگرچه در مطالعه ما فراوانی افراد با خطر بالای دیابت در شاخص توده بدنی زیر 18/5 نیز از گروه با شاخص توده بدنی نرمال بیشتر بود که می‌توان به کمبود برخی از ریزمغذی‌ها ازجمله ویتامین D، کروم، بیوتین، تیامین و ویتامین‌های A ،E ،C ارتباط داد [31، 32]. مطالعه حاضر به‌طور اختصاصی بر روی بیماران کاندید آنژیوگرافی انجام شد که تعمیم‌پذیری این مطالعه را به سایر افراد با بیماری‌های زمینه‌ای دیگر و یا حتی جمعیت عمومی محدود می‌کند. باتوجه‌به بار بالای بیماری‌های قلبی‌عروقی، مطالعه بر روی این گروه از بیماران با هدف شناسایی زودرس یکی از کوموربیدیتی‌های مهم، ضروری است. مورد بعدی، محدودیت حجم نمونه در این مطالعه است که مقایسه وضعیت خطر دیابت در گروه‌های با و بدون درگیری عروق کرونر را محدود کرد. 
همچنین به‌دلیل ماهیت مقطعی بودن مطالعه امکان مقایسه خطر پیش‌بینی شده با خطر مشاهده‌شده فراهم نبود که انجام مطالعات طولی و پیگیری افراد مورد مطالعه ازنظر وقوع رخداد موردنظر پیشنهاد می‌شود. درمجموع، باتوجه‌به تخمین فدراسیون بین المللی دیابت مبنی‌بر درگیری 10/9 درصد از جمعیت جهان به دیابت تا سال 2045 [33] و نتایج مطالعه ما، طراحی مداخلات با هدف افزایش آگاهی مردم نسبت به بیماری دیابت و اصلاح سبک زندگی و رفتارهای ناسالم در پیشگیری از دیابت لازم به ‌نظر می‌رسد.
نتیجه‌گیری
نزدیک به نیمی از افراد تحت آنژیوگرافی در خطر بالای دیابت بودند (>5). این نتایج اهمیت پیگیری دقیق بیماران قلبی ازنظر ریسک فاکتورهای کاردیومتابولیک بعد از ترخیص از بیمارستان را نشان می‌دهد.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
پژوهش حاضر، فرم رضایت‌نامه و چک‌لیست پژوهش از طرف معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی گیلان با کد اخلاق IR.GUMS.REC.1398.330 به‌عنوان پایان‌نامه دانشجوی پزشکی تأیید شده است.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه خانم سوفیا جعفرپور دانشجوی پزشکی از دانشگاه دانشگاه علوم پزشکی گیلان است.

مشارکت نویسندگان
ارائه ایده طرح: زهرا عباسی رنجبر، ارسلان سالاری و طلوع حسندخت؛ جمع‌آوری اطلاعات: زهرا عباسی رنجبر، ارسلان سالاری، ابوذر فخر موسوی و سوفیا جعفرپور؛ تحلیل داده: طلوع حسندخت؛ نوشتن مقاله: ارسلان سالاری، طلوع حسندخت، ابوذر فخر موسوی و سوفیا جعفرپور؛ تفسیر نتایج: ارسلان سالاری، ابوذر فخر موسوی، سوفیا جعفرپور؛ خوانش و تصویب پیش‌نویس نهایی مقاله: همه نویسندگان.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان این مطالعه از معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای حمایت‌های مالی قدردانی می‌کند. 

​​​​​​References
1.Virani SS, Alonso A, Benjamin EJ, Bittencourt MS, Callaway CW, Carson AP, et al. Heart disease and stroke statistics-2020 update: A report from the American Heart Association. Circulation. 2020; 141(9):e139-596. [doi:/10.1161/cir.0000000000000757]
2.Glovaci D, Fan W, Wong ND. Epidemiology of diabetes mellitus and cardiovascular disease. Current Cardiology Reports. 2019; 21(4):21.   [DOI:10.1007/s11886-019-1107-y] [PMID]
3.Komaru Y, Takeuchi T, Suzuki L, Asano T, Urayama KY. Recurrent cardiovascular events in patients with newly diagnosed acute coronary syndrome: Influence of diabetes and its management with medication. Journal of Diabetes and its Complications. 2020; 34(3):107511. [DOI:10.1016/j.jdiacomp.2019.107511] [PMID]
4.Weng W, Liang Y, Brett J, Hobbs T, Baeres F. Longitudinal analysis of atherosclerotic cardiovascular disease risk and healthcare costs in newly diagnosed type 2 diabetes in a real-world setting. Journal of Diabetes and its Complications. 2020; 34(5):107500. [DOI:10.1016/j.jdiacomp.2019.107500] [PMID]
5.Di Pino A, Scicali R, Calanna S, Urbano F, Mantegna C, Rabuazzo AM, et al. Cardiovascular risk profile in subjects with prediabetes and new-onset type 2 diabetes identified by HbA1c according to American diabetes association criteria. Diabetes Care. 2014; 37(5):1447-53. [DOI:10.2337/dc13-2357] [PMID]
6.Brannick B, Dagogo-Jack S. Prediabetes and cardiovascular disease: pathophysiology and interventions for prevention and risk reduction. Endocrinology and Metabolism Clinics of North America. 2018; 47(1):33-50. [DOI:10.1016/j.ecl.2017.10.001] [PMID] [PMCID]
7.Welsh C, Welsh P, Celis-Morales CA, Mark PB, Mackay D, Ghouri N, et al. Glycated hemoglobin, prediabetes, and the links to cardiovascular disease: Data from UK Biobank. Diabetes Care. 2020; 43(2):440-5. [DOI:10.2337/dc19-1683] [PMID]
8.Rawshani A, Rawshani A, Franzén S, Sattar N, Eliasson B, Svensson A-M, et al. Risk factors, mortality, and cardiovascular outcomes in patients with type 2 diabetes. New England Journal of Medicine. 2018; 379(7):633-44. [DOI:10.1056/NEJMoa1800256] [PMID]
9.Rawshani A, Rawshani A, Franzén S, Eliasson B, Svensson A-M, Miftaraj M, et al. Range of risk factor levels: Control, mortality, and cardiovascular outcomes in type 1 diabetes mellitus. Circulation. 2017; 135(16):1522-31. [DOI:10.1161/CIRCULATIONAHA.116.025961] [PMID] [PMCID]
10.Farkouh ME, Boden WE, Bittner V, Muratov V, Hartigan P, Ogdie M, et al. Risk factor control for coronary artery disease secondary prevention in large randomized trials. Journal of the American College of Cardiology. 2013; 61(15):1607-15. [DOI:10.1016/j.jacc.2013.01.044] [PMID]
11.Bittner V, Bertolet M, Felix RB, Farkouh ME, Goldberg S, Ramanathan KB, et al. Comprehensive cardiovascular risk factor control improves survival: the BARI 2D trial. Journal of the American College of Cardiology. 2015; 66(7):765-73. [DOI:10.1016/j.jacc.2015.06.019] [PMID] [PMCID]
12.Huang Y-T, Steptoe A, Zaninotto P. Prevalence of undiagnosed diabetes in 2004 and 2012: Evidence from the English longitudinal study of aging. The Journals of Gerontology: Series A. 2021; 76(5):922-8.  [DOI:10.1093/gerona/glaa179] [PMID] [PMCID]
13.Harris MI, Eastman RC. Early detection of undiagnosed diabetes mellitus: a US perspective. Diabetes/Metabolism Research and Reviews. 2000; 16(4):230-6. [DOI:10.1002/1520-7560(2000)9999:9999<::aid-dmrr122>3.0.co;2-w] [PMID]
14.Taubert G, Winkelmann BR, Schleiffer T, März W, Winkler R, Gök R, et al. Prevalence, predictors, and consequences of unrecognized diabetes mellitus in 3266 patients scheduled for coronary angiography. American Heart Journal. 2003; 145(2):285-91. [DOI:10.1067/mhj.2003.134] [PMID]
15.Ekoe J-M, Goldenberg R, Katz P. Screening for diabetes in adults. Canadian Journal of Diabetes. 2018; 42(S 1):S16-9. [DOI:10.1016/j.jcjd.2017.10.004] [PMID]
16.Alberti KGMM, Zimmet P, Shaw J. International Diabetes Federation: A consensus on Type 2 diabetes prevention. Diabetic Medicine. 2007; 24(5):451-63. [DOI:10.1111/j.1464-5491.2007.02157.x] [PMID]
17.Paulweber B, Valensi P, Lindström J, Lalic N, Greaves C, McKee M, et al. A European evidence-based guideline for the prevention of type 2 diabetes. Hormone and Metabolic Research. 2010; 42(S 1):S3-36. [DOI:10.1055/s-0029-1240928] [PMID]
18.Lotfaliany M, Hadaegh F, Asgari S, Mansournia MA, Azizi F, Oldenburg B, et al. Non-invasive risk prediction models in identifying undiagnosed type 2 diabetes or predicting future incident cases in the Iranian population. Archives of Iranian Medicine. 2019; 22(3):116-24. [PMID]
19.Bang H, Edwards AM, Bomback AS, Ballantyne CM, Brillon D, Callahan MA, et al. Development and validation of a patient self-assessment score for diabetes risk. Annals of Internal Medicine. 2009; 151(11):775-83. [DOI:10.7326/0003-4819-151-11-200912010-00005] [PMID] [PMCID]
20.Poltavskiy E, Kim DJ, Bang H. Comparison of screening scores for diabetes and prediabetes. Diabetes Research and Clinical Practice. 2016; 118:146-53. [DOI:10.1016/j.diabres.2016.06.022] [PMID] [PMCID]
21.Esteghamati A, Gouya MM, Abbasi M, Delavari A, Alikhani S, Alaedini F, et al. Prevalence of diabetes and impaired fasting glucose in the adult population of Iran: National Survey of Risk Factors for Non-Communicable Diseases of Iran. Diabetes Care. 2008; 31(1):96-8. [DOI:10.2337/dc07-0959] [PMID]
22.Mansour-Ghanaei F, Joukar F, Naghipour MR, Sepanlou SG, Poustchi H, Mojtahedi K, et al. The PERSIAN Guilan Cohort Study (PGCS). Archives of Iranian Medicine. 2019; 22(1):39-45. [PMID]
23.Pinchevsky Y, Butkow N, Raal FJ, Chirwa T, Rothberg A. Demographic and clinical factors associated with development of type 2 diabetes: A review of the literature. International Journal of General Medicine. 2020; 13:121-9. [DOI:10.2147/IJGM.S226010] [PMID] [PMCID]
24.Barrett-Connor E, Wingard DL. Sex differential in ischemic heart disease mortality in diabetics: A prospective population-based study. American Journal of Epidemiology. 1983; 118(4):489-96. [DOI:10.1093/oxfordjournals.aje.a113654] [PMID]
25.Huxley R, Barzi F, Woodward M. Excess risk of fatal coronary heart disease associated with diabetes in men and women: Meta-analysis of 37 prospective cohort studies. Bmj. 2006; 332(7533):73-8. [DOI:10.1136/bmj.38678.389583.7C] [PMID] [PMCID]
26.Cooper-Patrick L, Gallo JJ, Gonzales JJ, Vu HT, Powe NR, Nelson C, et al. Race, gender, and partnership in the patient-physician relationship. Jama. 1999; 282(6):583-9. [DOI:10.1001/jama.282.6.583] [PMID]
27.Rios S. Relationship between obesity and the increased risk of major complications in non-insulin-dependent diabetes mellitus. European Journal of Clinical Investigation. 1998; 28(S 2):14-7. [DOI:10.1046/j.1365-2362.1998.0280s2014.x] [PMID]
28.Ginsberg HN, MacCallum PR. The obesity, metabolic syndrome, and type 2 diabetes mellitus pandemic: Part I. Increased cardiovascular disease risk and the importance of atherogenic dyslipidemia in persons with the metabolic syndrome and type 2 diabetes mellitus. Journal of the Cardiometabolic Syndrome. 2009; 4(2):113-9. [DOI:10.1111/j.1559-4572.2008.00044.x] [PMID] [PMCID]
29.Schnurr TM, Jakupović H, Carrasquilla GD, Ängquist L, Grarup N, Sørensen TI, et al. Obesity, unfavourable lifestyle and genetic risk of type 2 diabetes: A case-cohort study. Diabetologia. 2020; 63(7):1324-32. [DOI:10.1007/s00125-020-05140-5] [PMID]
30.le Roux CW, Hartvig NV, Haase CL, Nordsborg RB, Olsen AH, Satylganova A. Obesity, cardiovascular risk and healthcare resource utilization in the UK. European Journal of Preventive Cardiology. 2021; 28(11):1235-41. [DOI:10.1177/2047487320925639] [PMID]
31.Via M. The malnutrition of obesity: Micronutrient deficiencies that promote diabetes. ISRN Endocrinology. 2012; 2012:103472.  [DOI:10.5402/2012/103472] [PMID] [PMCID]
32.Dubey P, Thakur V, Chattopadhyay M. Role of minerals and trace elements in diabetes and Insulin resistance. Nutrients. 2020; 12(6):1864. [DOI:10.3390/nu12061864] [PMID] [PMCID]
33.Cho N, Shaw J, Karuranga S, Huang Y, da Rocha Fernandes J, Ohlrogge A, et al. IDF Diabetes Atlas: Global estimates of diabetes prevalence for 2017 and projections for 2045. Diabetes Research and Clinical Practice. 2018; 138:271-81. [DOI:10.1016/j.diabres.2018.02.023] [PMID]